دو نوع لیزر پرتوان و کم‌توان وجود دارد ـ لیزر پرتوان برای بریدن بافت‌ها به کار برده می‌شود و از لیزر کم‌توان برای تحریک ترمیم بافت استفاده می‌شود. درمان با لیزر پرتوان (HILT) روشی مورد تایید سازمان غذا و دارو (FDA) است که توانایی منحصر به فردی در نفوذ در استخوان، بافت نرم و عضله و رساندن انرژی نورانی التیام‌بخش به سلول‌های بدن دارد. لیزر پرتوان درد را کاهش می‌دهد، ورم را به حداقل می‌رساند، بافت همبند جای زخم را نرم می‌کند و چرخه درد مزمن را بازنشانی می‌کند ـ تمام این مزایا از طریق التیام بافت آسیب دیده در سطح سلولی به دست می‌آید.
سازو کار درمان با لیزر پرتوان
انرژی نور لیزر فرآیند التیام‌بخشی درون بدن را از طریق ایجاد تغییرات زیستی در سطح سلولی تحریک می‌کند.
تسریع التیام بافت و رشد سلولی
لیزر پرتوان باعث شروع فرآیند ترمیم DNA و RNA داخل سلول‌ها می‌شود و به این ترتیب رشد و بازتولید سلول‌ها را تسریع می‌کند. سلول‌های غضروف، استخوان‌ها، تاندون‌ها، رباط‌ها، عصب‌ها و عضلات در اثر تماس با نور لیزر سریع‌تر ترمیم می‌شوند.
نرم کردن بافت همبند جای زخم
لیزر بافت همبند جای زخم را نرم می‌کند و تشکیل بافت همبند جدید را پس از آسیب‌دیدگی بافت کاهش می‌دهد. این اثر لیزر از آن رو مهم است که بدن شبکه محکمی از بافت همبند را پس از آسیب‌دیدگی ایجاد می‌کند. بافت همبند جای زخم خاصیت ارتجاعی کمتر و گردش خون نامناسبی دارد، به درد حساس است، از بافت معمولی ضعیف‌تر است و بیشتر مستعد آسیب‌دیدگی مجدد است. لیزر پرتوان بافت همبند جای زخم را نرم می‌کند تا پزشک بتواند دامنه حرکتی و توانایی حرکت را با افزایش دادن طول فیبرها بهبود دهد.
بازنشانی چرخه درد مزمن
سیگنال‌های درد مزمن واقعاً در ایستگاه‌های تبدیل عصبی در نورون‌های حد واسط به خاطر سپرده می‌شود. برای مثال دردی که در زانو حس می‌شود، در نورون‌های حد واسط نزدیک نخاع حفظ می‌شود. نور لیزر برای بازنشانی خاطره درد وارد اینترنورون‌ها می‌شود. البته لیزر درد را کاملاً پاک نمی‌کند، اما مانند عاملی ضددرد عمل می‌کند و سیگنال‌های عصبی منتقل کننده حس درد به مغز را سرکوب می‌کند.
کاهش ورم
لیزر پرتوان اثر ضدالتهابی دارد و باعث انبساط عروق خونی و فعال شدن سیستم تخلیه لنفاوی می‌شود. در نتیجه ورم ناشی از استرس، آسیب‌دیدگی، استفاده بیش از حد یا عارضه‌های سیستمی کاهش می‌یابد.
تسکین درد
لیزر درد را از طریق افزایش دادن تولید مواد شیمیایی تسکین دهنده درد، مانند اندورفین‌ها و انکفالین‌ها، در مغز و غدد فوق‌کلیوی تسکین می‌دهد.
بهبود جریان خون
لیزر فعالیت عروقی و تشکیل مویرگ‌های جدید را در بافت‌های آسیب دیده افزایش می‌دهد. در نتیجه بدن می‌تواند اکسیژن و مواد مغذی حیاتی بیشتری را به ناحیه درمان برساند تا به این ترتیب فرآیند التیام تسریع شود.
بهبود عملکرد عصبی
لیزر پرتوان فرآیند بازسازی سلول‌های عصبی را تسریع می‌کند و ارتباط بین سلول‌ها و مغز را بهبود می‌دهد.
درمان با لیزر پرتوان چگونه انجام می‌شود؟
نفوذ کردن نور لیزر در بدن باعث گرم شدن بدن می‌شود و بسیاری از بیماران راحتی و آرامش مطلوبی را حین درمان احساس می‌کنند. مزایای درمان با لیزر پرتوان حتی پس از اتمام جلسه لیزردرمانی همچنان در بدن ادامه دارد.
لازم به ذکر است که درمان با لیزر پرتوان اثر تجمعی دارد، به عبارت دیگر چند جلسه درمان باید انجام شود تا لیزر بتواند اثر خود را به جا بگذارد، به علاوه اثر درمان هر جلسه بیشتر از جلسه قبل می‌شود. هرچند درد برخی بیماران پس از فقط چند جلسه درمان با لیزر پرتوان تسکین می‌یابد، اما واکنش اکثر بیماران به لیزردرمانی تدریجی‌تر و نامحسوس‌تر است.
کاربردهای لیزر پرتوان
عارضه‌های بسیاری را می‌توان با لیزر پرتوان درمان کرد، که از آن جمله می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- درد پایین کمر
- آرتریت
- گردن درد
- نوروپاتی
- درد شانه
- درد لگن و مفصل ران
- زانو درد
- درد سیاتیک
- سردرد
- التهاب پلانتار فاشیا
- التهاب تاندون
- تنیس البو یا آرنج تنیس‌بازان
- نورالژی (درد عصبی)
- التهاب بورس (بورسیت)
- سندرم تونل کارپال
پژوهش‌های متعدد بیانگر مفید بودن استفاده از لیزر پرتوان برای درمان سکته مغزی، آلزایمر، پارکینسون و ضایعه مغزی است؛ بااین حال لازم است که مطالعات بیشتری برای تایید مزایای لیزر پرتوان انجام شود.
ایمنی درمان با لیزر پرتوان
سازمان غذا و دارو ایمن بودن استفاده از لیزر پرتوان را برای تسکین درد تایید کرده است. ورزشکاران مشهور سراسر جهان از لیزر برای کوتاه‌تر کردن دوران نقاهت بعد از آسیب‌دیدگی بهره می‌گیرند. لیزردرمانی به شرط انجام شدن توسط متخصص مجرب، هیچ گونه عوارض جانبی نامطلوبی به دنبال ندارد.
اگر مستقیم به پرتوی لیزر نگاه کنید، نور لیزر می‌تواند به چشم‌ها آسیب بزند. به همین دلیل هم بیمار و هم متخصص باید عینک محافظ مخصوص را در طول درمان به چشم بزنند. چنانچه از عینک محافظ استفاده شود، عوارض جانبی درمان با لیزر پرتوان موقتی و جزئی خواهد بود.
برخی بیماران التهاب موقتی خفیفی را قبل از شروع سازو کار التیام‌بخشی طبیعی بدن تجربه می‌کنند. این فرآیند ضروری است و از التیام بافت حمایت می‌کند. بخش اعظم ناراحتی ظرف 24 ساعت برطرف می‌شود؛ به علاوه این عوارض معمولاً فقط در چند جلسه اول درمان بروز می‌یابد.
بیماران حرارت ملایمی را روی پوستشان و روی ناحیه آسیب دیده احساس می‌کنند و متخصص لیزر را در طول درمان دائماً حرکت می‌دهد تا بیمار دچار ناراحتی شود.
سوالات متداول
هر جلسه درمان با لیزر پرتوان چقدر طول می‌کشد؟
هر جلسه درمان با لیزر پرتوان به طور متوسط 15 ـ 20 دقیقه طول می‌کشد؛ مدت زمان درمان به نوع عارضه و بزرگی ناحیه درمان بستگی دارد.
فاصله بین جلسات لیزردرمانی چقدر است؟
درمان عارضه‌های حاد را می‌توان در صورت لزوم هر روز انجام داد. عارضه‌های مزمن زمانی بهترین واکنش را به درمان نشان می‌دهند که درمان دو یا سه بار در هفته انجام شود. تعداد جلسات درمان به موازات بهبود یافتن بیمار به یک بار در هفته، دو یا یک بار در ماه کاهش داده می‌شود.
چند جلسه درمان با لیزر پرتوان باید انجام شود؟
تعداد جلسات درمان با لیزر پرتوان به وضعیت هر بیمار بستگی دارد. عارضه‌های حاد فقط به یک تا شش جلسه درمان نیاز دارند، حال آن که برای درمان مشکلات مزمن باید ده تا پانزده جلسه درمان با لیزر پرتوان انجام شود. برای تسکین عارضه‌های مزمنی مانند آرتریت متوسط تا شدید لازم است که درمان به صورت دوره‌ای تکرار شود.
نتایج درمان با لیزر پرتوان بعد از چند جلسه مشخص می‌شود؟
برخی بیماران بعد از همان جلسه اول متوجه اثر درمان می‌شوند، البته این حالت بیشتر بعد از آسیب‌های حاد مشاهده می‌شود. اثر درمان با لیزر پرتوان بعد از هر جلسه بیشتر می‌شود و اکثر بیماران بعد از سه یا چهار جلسه متوجه بهبود می‌شوند.
آیا درمان با لیزر پرتوان درد دارد؟
درمان با لیزر پرتوان روشی غیرتهاجمی است و چون واکنش این نوع لیزر پرتوان برخلاف لیزرهای جراحی حرارتی نیست و فوتوشیمیایی است، پوست نمی‌سوزد و بریده نمی‌شود. در واقع اکثر بیماران از حرارت ملایم لیزر لذت می‌برند. اثرات مثبت درمان تقریباً بلافاصله بعد از جلسه اول محسوس است. بااین حال پزشکان توصیه می‌کنند که چند جلسه درمان با لیزر پرتوان انجام شود تا درد برای مدت بیشتری تسکین بیابد و آسیب‌دیدگی درمان شود.
