علائم
علائم پارگی مینیسک زانو از قرار زیر هستند:
- انواع زانو درد، مخصوصا در یک طرف زانو
- التهاب قسمت جانبی مفصل
- ورم زانو در عرض ۱۲ ساعت پس از آسیب دیدگی
- قفل شدن زانو
- قفل کردن زانو با توجه به علت قفل شدن زانو دو نوع عمومی دارد. یک نوع از قفل شدگی که در آن زانو به دلایل مکانیکی از حرکت باز می‌ایستد (قفل شدگی واقعی) و نوع دیگر قفل شدن زانو به دلیل وجود درد زیاد ایجاد میشود به طوری که شدت درد به فرد اجازه حرکت زانو را نمی‌دهد (قفل شدگی کاذب). قفل کردن واقعی به ندرت اتفاق می افتد.
- گرفتگی زانو در حین حرکت، یا به طور کامل صاف نشدن زانو
- صدای ترکیدگی داخل زانو در حین حرکت دادن آن
- خالی کردن زانو یا ضعیف به نظر رسیدن آن
علت
علت پارگی مینیسک زانو در اغلب موارد، آسیب دیدگی زمانی رخ میدهد که فرد وقتی زانویش خمیده است و حداقل یکی از پاهای او روی زمین قرار دارد، بدن خود را سریع می‌چرخاند. در ادامه به بعضی از علت‌های شایع پارگی مینیسک زانو اشاره میشود:
- سن (با افزایش سن مینیسک زانو دچار فرسایش میشود)
- ورزش‌های برخوردی (برای مثال، فوتبال، هاکی، راگبی)
- ورزش‌های رقابتی (دو، اسنوبورد و غیره)
- بلند کردن جسم سنگین و خم شدن بیش از حد نیز از علل پارگی مینیسک زانو می باشد .
پیچ خوردن پا در حین خم بودن زانو اغلب منجر به یک پارگی مینیسک زانوی حاد میشود که تقریبا از هر صد هزار نفر۶۱ نفر آن را در طول زندگی خود تجربه می‌کنند. از سوی دیگر، افزایش سن از علل پارگی مینیسک بوده و پارگی‌های تخریبی بیشتر در بین افراد بالای ۶۵ سال که مینیسک آنها ضعیف‌تر شده و انعطاف پذیری کمتری دارد، پیش می‌آید. حتی برخوردهای جزئی در بین افراد مسن منجر به بروز علائم پارگی مینیسک تخریبی میشود.
درجه بندی
طیف آسیب دیدگی های مینیسک از تخریب داخلی تا پارگی‌های شدید را شامل می‌شوند. برای درمان پارگی مینیسک و توصیف آسیب دیدگی های مینیسک از سیستم درجه بندی مناسبی استفاده میشود که در تصاویرم آرای قابل مشاهده است. در ادامه شکل‌های کیست مینیسک زانوی نرمال و آسیب دیده بر حسب درجه ۱، ۲ ، ۳ و ۴ در تصاویرم آرای آورده شده است. برای درمان کیست مینیسک زانو میتوان آن را با استفاده از یک سوزن تخلیه کرد (هر چند به علت لزجت و چسبندگی محتوای کیست می‌تواند دشوار باشد) اما از آنجا که پارگی در مینیسک اجازه‌ی نفوذ بیشتر مایع سینوویال به داخل کیست را میدهد، مجدداً باز می‌گردد. مدیریت کیست مینیسک معمولاً شامل یک اسکن MRI از زانو برای تعیین وجود پارگی مینیسک و موقعیت کیست می‌باشد.
- مینیسک زانوی نرمال:
مینیسک نرمال مثلثی تیره است که راس تیز و افقی دارد.
- پارگی درجه ۱ مینیسک زانو:
پارگی‌های درجه یک، ناحیه دایره ای کوچکی در تصاویرم آرای است. ناحیه غیرنرمال تا سطح مفصل گسترش نمی‌یابد.این آسیب دیدگی ها از لحاظ علایم پارگی مینیسک به صورت بالینی چندان مهم نیستند، اما تا پارگی‌های شدیدتر قابل گسترش است.
- پارگی مینیسک زانو درجه ۲:
آسیب دیدگی های درجه دو در تصاویر ام آر ای به صورت یک خط نمایش داده میشود و تا سطح مفصل گسترش پیدا نمی‌کند. این پارگی مینیسک زانو از لحاظ گسترش مشابه پارگی‌های درجه یک هستند.
- پارگی مینیسک درجه ۳:
این آسیب دیدگی تا سطح مفصل گسترش پیدا می‌کند و با علائمی مثل قفل کردن و صدا دادن زانو مرتبط است. در صورت عدم درمان درد زانو، این پارگی‌ها تا پارگی‌های درجه ۴ پیشرفت می‌کنند.
- آسیب دیدگی های درجه ۴ :
با چند تکه شدن مینیسک مشخص می‌شوند و همانند پارگی درجه سه، اغلب باعث تق تق زانو و قفل شدن زانو میشود.
تشخیص
پزشک برای مقایسه زانوی آسیب دیده با زانوی سالم هر دو زانوی شما را معاینه می‌کند.پزشک زانوی آسیب دیده را برای بررسی و علایم پارگی مینیسک زانو از جمله ورم زانو ، التهاب و مایع داخل مفصل زانو را معاینه می‌کند. در صورتی که زانو قفل نکرده باشد، زانوی آسیب دیده شما را خم می‌کند و گرفتگی و تق تق زانو را بررسی می‌کند. پزشک همچنین دامنه حرکتی و سفتی مفصل زانو ی شما را ارزیابی می‌کند تا متوجه شود زانوی شما نسبت به فشار حساس است یا خیر. در صورتی که نتایج معاینه شما نشان دهنده این باشد که دچار پارگی مینیسک شده‌اید، آزمایشات دیگری مثل تصویر برداری با اشعه ایس، ام ار ای یا سی تی اسکن بر روی شما انجام می‌گیرد.
اقدامات اولیه
اقدامات اولیه در آسیب‌های منیسک زانو تا زمان مراجعه به پزشک شامل موارد زیر می‌باشد:
- محافظت در برابر آسیب دیدگی بیشتر
- استراحت
- قرار دادن یخ (برای مثال پیچیده شده در یک حوله) در ناحیه آسیب دیده به مدت بیست دقیقه با فواصل یک ساعته در زمانی که بیمار بیدار است و در طول ۴۸ ساعت اول پس از آسیب دیدگی
- بالا بردن اندام (بالاتر از سطح قلب)
در صورت مشاهده علائم پارگی مینیسک زانو باید سریعا به پزشک مراجعه کنید.
درمان
درمان پارگی مینیسک زانو به شدت، محل و بیماری به وجود آوردنده آن، وضعیت و سن بیمار بستگی دارد. اما در اغلب موارد، میتوان با روش‌های درمانی حرفه‌ای و مبتکرانه از جراحی زانو خودداری کرد.
میتوان پارگی‌های مینیسک زانو و رفع زانو درد را با ترکیبی از روش‌های محافظه کارانه و غیرجراحی درمان کرد. این روش‌های درمان پارگی مینیسک زانو از قرار زیر هستند: دارو درمانی، فیزیوتراپی، تزریق پلاسمای غنی از پلاکت (PRP) و تزریق اوزون، استفاده از زانوبندهای مخصوص و آموزش حرکات ورزشی و روش‌های مخصوص برای استحکام عضلات دور زانو به منظور پیشگیری از بی ثباتی زانو. در اغلب موارد، بیمار با روش‌های درمان زانو درد که در ادامه شرح داده می شود، به خوبی درمان میشود.
دارو درمانی
داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی را برای کمک به تسکین درد زانو میتوان استفاده کرد. با این حال، داروهای ضد التهابی غیراستروئیدی را نباید در طولانی مدت مورد استفاده قرار گیرند، زیرا باعث مشکلات روده و معده میشود و حتی از توانایی طبیعی بدن در درمان خود جلوگیری می‌کنند.
گاهی اوقات برای پارگی منیسک زانو ، مکمل‌های طبیعی مثل گلوکوزامین، ام اس ام (msm)، کندرویتین یا اسید هیالورونیک برای کمک به استحکان بافت آسیب دیده تجویز میشود.
در صورتی که درد و التهاب ادامه داشته باشد، داروهای موضعی تجویزی یا تزریق استروئید یا کورتیزون برای شما ارائه می شو که به کاهش التهاب و ورم کمک می‌کنند.
فیزیوتراپی و حرکات اصلاحی
فیزیوتراپی با کنترل درد و ورم، ترمیم استحکام زانو و دامنه حرکتی زانوی شما، نقش مهمی در درمان آسیب دیدگی ناشی از پارگی مینیسک زانو ایفا می‌کنند.
فیزیوتراپیست حرکات ورزشی مخصوصی را برای حفظ استحکام شما در طول بهبودی طراحی می‌کند و به ترمیم دامنه حرکتی زانو کمک می‌کند. به شما یک برنامه ورزشی خانگی ارائه میشود که مخصوص وضعیت شما است.
برای اغلب درجات پارگی مینیسک زانو، حرکات ورزشی ساده به حفظ استحکام عضلانی در جلوی ران (عضلات چهار سر)، پشت ران (همسترینگ)، عضله ساق پا و باسن کمک می‌کنند. کل این نواحی در طول بهبودی زانو پس از آسیب دیدگی برای عملکرد کلی پای شما مهم هستند. حرکات ورزشی باید تنها با توصیه فیزیوتراپ و تنها در صورتی که دردی جزئی به بار بیاورند یا دردی نداشته باشند، انجام بگیرند.
در طول دوره بهبودی، فیزیوتراپ در مورد روش‌های حفظ تناسب اندام و سطح فعالیت توصیه‌هایی را برای شما ارائه می‌کند و به شما کمک می‌کند تا زمان از سرگیری کامل فعالیت‌های خود را تشخیص دهید. هدف ازدرمان های فیزیوتراپی بازگشت بیماربه نقطه ای است که بتواند فعالیت های خود را به صورت طبیعی وبدون ایجاد هیچ گونه مشکلی انجام دهد. حفظ حرکات صحیح یکی از مواردی است که باعث حفظ توانایی فرد درانجام فعالیت های روزمره میشود. فیزیوتراپی شامل تمریناتی است که برای حفظ استقامت ماهیچه ها واستفاده از آنها طراحی شده است این درمان به شما نحوه صحیح حرکت از یک موقعیت به موقعیت دیگر را نشان میدهد وبه شما استفاده ازوسایل کمکی هنگام راه رفتن را آموزش میدهد و همچنین موجب کاهش زانو درد میشود.
اهداف درمان پارگی مینیسک زانو با فیزیوتراپی از قرار زیر است:
- کاهش درد و التهاب
- بهبود دامنه حرکتی مفصل تا رسیدن به وضعیت نرمال
- استحکام و تقویت زانو مخصوصا تقویت عضلات چهار سر ران و همسترینگ
- استحکام اندام های تحتانی شامل عضلات ساق پا، باسن و عضلات لگن
- بهبود هم ترازی کاسه زانو
- نرمال کردن طول عضلات، بهبود تعادل، بهبود تکنیک و عملکرد برای مثال راه رفتن، دویدن، چمباتمه نشستن، پریدن و فرود آمدن
- کاهش احتمال آسیب دیدگی مجدد
تزریق ازون
وجود تورم و التهاب در نتیجه پارگی مینیسک زانو موجب کاهش جریان خون، اکسیژن و مواد مغذی در این ناحیه میشود. عدم حضور اکسیژن موجب تجمع اسید لاکتیک و منجر به زانو درد میشود.
ازون یک روش درمانی تزریقی است که باعث ترمیم گردش خون میشود و مواد لازم برای درمان مینیسک و بافت‌های آسیب دیده دیگر را فراهم می‌کند.
تزریق اوزون ترکیبی از داروها است که سطوح درد را کاهش می‌دهند و دستگاه ایمنی بیش از حد فعال را به تعادل می‌رسانند. این تزریق همچنین شامل مواد مغذی مخصوصی برای درمان مینیسک آسیب دیده و اکسیژن/اوزون برای مشارکت فعالانه زانو در بازسازی می‌شوند.
تزریق این ترکیبات به بالا رفتن جریان خون در این بافت‌های آسیب دیده زانو کمک می‌کند. تاثیر درمان یک تا سه روز پس از انجام تزریق گاز ازون آغاز میشود و و تا زمان دستیابی به بهبودی کامل (در حدود سه تا پنج هفته) هر یک تا دو هفته تکرار میشود. تزریق ازون یا اوزون درمانی هیچ عوارض جانبی را برای بیماران به همراه ندارد و نتایج آن دائمی است.
تزریق prp
در روش تزریق پلاسمای غنی از پلاکت، پلاکت‌های خون خود بیمار برای ترمیم مینیسک زانوی آسیب دیده استفاده میشود. این روش باعث تسکین درد و همچنین تسریع فرآیند بهبودی میشود.
تزریق پلاسمای غنی از پلاکت کمتر از یک ساعت طول می‌کشد. خون بیمار گرفته میشود و به مدت ۱۵ دقیقه در یک سانتریفیوژ قرار داده میشود تا پلاکت‌های آن جدا شوند. سپس پلاسمای غنی از پلاکت به زانوی آسیب دیده تزریق میشود.
برخی از بیماران که آسیب دیدگی های وخیم‌تری دارند برای دستیبابی به نتایج قابل قبول به بیش از یک تزریق نیاز دارد. اغلب بیمارانی که تزریق prp انجام می‌دهند، متوجه می‌شوند که در عرض سه ماه می‌توانند اغلب کارهایی که قبل از پاره شدن مینسک انجام می‌دادند را دوباره انجام دهند.
زانوبند طبی
بستن زانو بند در هنگام پارگی مینیسک زانو باعث گرم نگه داشتن زانو (برای کاهش درد) میشود و همچنین زانو را ثابت نگه می‌دارد تا حرکاتی که باعث افزایش درد می‌شوند کاهش پیدا کنند (برای مثال حرکات از یک سمت به سمتی دیگر و حرکات چرخشی اغلب باعث وخامت درد ناشی از پارگی مینیسک می‌شوند). با این حال، اگر چه زانوبندها باعث ثبات بیشتر زانو می‌شوند، زانو شما هنوز کمی خالی می‌کند. در صورت استمرار این وضعیت، باید به پزشک مراجعه کنید. احتمالا پزشک برای کاهش درد ناشی از پارگی مینیسک زانو، دو زانو بند برایتان تجویز می کند.
پارگی مینیسک زانو مشکلی است که خیلی از افراد در طول زندگی خود تجربه می کنند. خوشبختانه با روش های درمانی موجود و در صورت اقدام به موقع (مراجعه به پزشک با ظاهر شدن نشانه های ذکر شده)، می توان بدون عمل جراحی اقدام به درمان پارگی ها مینیسک از درجه ۱، ۲ ،۳ و ۴ نمود. درمان جراحی این مشکل فقط در مورد تعداد کمی از بیماران که با درمان های دیگر بهبودی نمی یابند توصیه می شود.