به تغییر شکل انگشتان پا "انگشت چکشی" می‌گویند، در این حالت انگشت پا به سمت پایین خم‌شده و حالتی شبیه حلقه به خود می‌گیرد و دیگر فرم مستقیم قبلی خود را ندارد. این تغییر شکل می‌تواند در هر انگشتی از پا رخ دهد. اغلب انگشت دوم یا سوم تحت تأثیر قرار می‌گیرند. اگرچه ممکن است انگشت چکشی از بدو تولد هم وجود داشته باشد، اما معمولاً در طی زمان و در اثر پوشیدن کفش‌های نامناسب (مانند کفش‌های تنگ، پاشنه‌بلند، نوک‌تیز) و یا آرتروز شکل می‌گیرد. در بیشتر موارد، انگشت چکشی قابل‌درمان است.
چه چیزی باعث ایجاد انگشت چکشی می‌شود؟
انگشتان پا از دو مفصل تشکیل شده‌اند که به آن‌ها اجازه می‌دهد به پایین خم شوند. انگشت چکشی زمانی رخ می‌دهد که مفصل میانی انگشت تغییر حالت می‌دهد. علل شایع این تغییر حالت عبارت‌اند از:
- آسیب‌دیدگی پا در اثر ضربه
- آرتروز
- قوس بیش‌ازحد کف پا
- پوشیدن کفش‌های نامناسب
- تنگ‌تر شدن رباط‌ها و تاندون‌های پا
- فشار ناشی از انحراف انگشت شست. این حالت زمانی رخ می‌دهد که انگشت شست، به سمت داخل و انگشت دوم پا تغییر حالت می‌دهد.
ممکن است آسیب نخاعی یا آسیب اعصاب محیطی نیز باعث شود همه انگشتان پا به سمت پایین خم‌شده و یا تشکیل حلقه بدهند.
عوامل خطر بروز انگشت چکشی
برخی از عوامل احتمال بروز انگشت چکشی را افزایش می‌دهند:
- سابقه خانوادگی و عوامل ژنتیکی
- پوشیدن کفش‌های تنگ و یا نوک‌تیز به مدت طولانی
- داشتن پینه، انحراف شست و یا میخچه، که در اثران لایه‌های پوست به خاطر اصطکاک طولانی‌مدت و مکرر، سخت می‌شوند.
پوشیدن کفش‌های خیلی تنگ می‌تواند باعث تغییر حالت مفصل انگشتان پا شود. ممکن است ماهیچه‌های پا تحت کشش قرار بگیرند. باگذشت زمان، پوشیدن کفش نامناسب خطر ابتلای موارد زیر را افزایش می‌دهد:
- انگشتان چکشی
- تاول
- انحراف شست
- میخچه
علائم و نشانه‌های انگشت چکشی
انگشت چکشی می‌تواند هنگام راه رفتن برای شما مزاحمت ایجاد کند. همچنین می‌تواند هنگام خم کردن کف پا یا حرکت دادن انگشتان باعث بروز درد شود و یا ممکن است در انگشت آسیب‌دیده و یا نواحی اطراف آن ایجاد درد کند. علائم انگشت چکشی می‌تواند خفیف یا شدید باشد:
- خم شدن انگشتان پا به سمت پایین و یا ایجاد حلقه در انگشتان
- میخچه یا پینه
- اختلال درراه رفتن
- عدم توانایی خم کردن پا و یا تکان دادن انگشتان
- انگشتان پا شبیه پنجه پرندگان می‌شود.
چگونه انگشت چکشی پا تشخیص داده می‌شود؟
معمولاً پزشک طی یک معاینه بالینی انگشت چکشی را تشخیص می‌دهد. اگر استخوان، عضله و یا رباط پا آسیب‌دیده باشد، ممکن است لازم باشد آزمایشات تصویری، مانند اشعه ایکس، نیز انجام گیرد.
چگونه انگشت چکشی درمان می‌شود؟
در درمان انگشت چکشی پا سعی بر این است که انگشتان پا را صاف‌کرده و انعطاف‌پذیری تاندون‌ها را دوباره به انگشتان برگرداند. برخی از درمان‌های ساده عبارت‌اند از:
- استفاده از اسپلینت یا آتل مخصوص که انگشتان را صاف نگه‌داشته و باعث کشش تاندون‌ها می‌شوند.
- استفاده از پدها و یا بندهای طبی مخصوص جهت کاهش احساس ناراحتی بیمار.
- ورزش دادن انگشتان پا به‌منظور کاهش تنش تاندون‌ها (در این بخش طب فیزیکی می‌تواند به شما کمک کند تا تمرینات مناسب انگشتان پا را یاد گرفته و آن‌ها را به‌درستی انجام دهید).
تمرینات ورزشی برای انگشت چکشی
کرانچ انگشتان پا
ورزش کرانچ مخصوص تقویت عضلات شکم است، اما نوع دیگری از کرانچ وجود دارد که به تقویت انگشتان پا می‌پردازد. برای انجام آن، بر روی یک صندلی در یک موقعیت راحت، بدون جوراب بنشینید. یک حوله بر روی زمین قرار داده و نیمه بالایی کف پای خود را بر روی آن قرار دهید. پاشنه خود را بر روی زمین نگه‌داشته و سعی کنید حوله را با انگشتان پا به سمت خود جمع نمایید. سپس آن را به موقعیت قبلی بازگردانید. این حرکت را ۱۰ الی ۱۲ بار تکرار کنید.
ضربه زدن با انگشتان
این تمرین را می‌توان در حالت تمرین کرانچ پا نیز انجام داد. با پاهای برهنه، انگشتان پا را از زمین جدا کنید. انگشت شست پا را به سمت پایین کشیده درحالی‌که بقیه انگشتان رو به بالا باشند. این موقعیت را حفظ کرده و به‌آرامی با انگشتان پای خود به زمین ضربه بزنید. ۱۰ الی ۱۲ بار ضربه بزنید و سپس موقعیت انگشتان را برعکس کنید یعنی شست پا به سمت بالا و بقیه انگشتان به سمت پایین و سپس مراحل قبلی را تکرار کنید.
کشش انگشتان با کمک دست
با استفاده از یک حوله شما می‌توانید انگشتان خود را برای افزایش انعطاف‌پذیری عضلات، تحت کشش قرار دهید. بر روی زمین بنشینید. پاها را در مقابل تان صاف بر روی زمین قرار دهید. با کمک یک حوله انگشتان پا را به‌آرامی به سمت عقب بکشید. این وضعیت را ۲۰ الی ۳۰ ثانیه نگه‌دارید. همچنین شما می‌توانید برای عقب کشیدن انگشتان پا، از دستان خود نیز کمک بگیرید.
رول کردن انگشتان پا
هنگامی‌که انگشتان پای شما به گوشه‌های میز برخورد می‌کند ناگهان و به‌صورت نا خودآگاه انگشتان خود را جمع می‌کنید، رول کردن انگشتان پا نیز شبیه همین حالت است. پای‌برهنه روی یک سطح صاف قرار بگیرید. تمام انگشتان پای خود را باهم از روی زمین بلند کنید، سپس از سمت انگشت کوچک‌پا، یکی‌یکی انگشتان خود را جمع و به‌صورت حلقه درآورید. ۱۰ الی ۱۲ بار تکرار کنید و سپس جهت جمع‌کردن انگشتان را برعکس کنید، یعنی از سمت شست به‌طرف انگشت کوچک.
فشار دادن انگشتان
این ورزش را می‌توان در یک موقعیت نشسته انجام داد. پای خود را بر روی ران قرار دهید، به‌نحوی‌که احساس راحتی داشته باشید. انگشتان دست خود را در میان انگشتان پا قرار داده و به‌آرامی آن‌ها را فشار دهید.۱۰ الی ۱۲ بار تکرار کنید. اگر فشردن همزمان تمام انگشتان برای شما مشکل است. ابتدا یک انگشت را میان دو انگشت پا قرار داده و آن را تحت‌فشار قرار دهید، سپس این حرکت را برای بقیه انگشتان نیز انجام دهید.
در موارد شدید که انگشتان پا سفت شده و به‌صورت دائم خمیدگی پیداکرده‌اند، می‌توان با کمک عمل جراحی انحنای انگشتان را اصلاح نمود در این نوع جراحی‌ها می‌توان بخشی از استخوان انگشت را خارج کرد تا انگشت بتواند در موقعیت صحیح خود قرار بگیرد. معمولاً جراحی انگشت چکشی، جزء جراحی‌های زیبایی طبقه‌بندی می‌شود. گاهی اوقات جراحی زیبایی انگشتان پا، عوارضی مانند درد یا بی‌حسی ایجاد می‌کند، بنابراین بهتر است برای درمان از یک کفش مناسب استفاده نمایید.
آیا از مبتلا شدن به انگشت چکشی می‌توان جلوگیری کرد؟
بهترین راه پیشگیری انگشت چکشی پا، پوشیدن کفش مناسب است. پوشیدن کفش مناسب به انگشتان شما اجازه می‌دهد برای حرکت فضای کافی داشته باشند و در موقعیت مناسبی قرار بگیرند. اگر اندازه کفش شما مناسب نیست، به کفش فروشی‌های استاندارد مراجعه کرده و با توجه به‌اندازه طول و عرض پای تان، اقدام به انتخاب کفش مناسب نمایید. اگر قصد دارید کفش پاشنه‌بلند بپوشید، پاشنه کفش باید حداکثر ۵ سانتی‌متر یا کمتر باشد. پوشیدن کفش پاشنه‌بلند باعث افزایش فشار بر روی انگشتان پا شده و منجر به تغییر حالت آن‌ها می‌شود. همچنین می‌تواند باعث ایجاد میخچه و قوس بیش‌ازحد پا گردد.
پس از درمان چه اتفاقی روی می‌دهد؟
پس از درمان انگشت چکشی، معمولاً بدون عارضه خاصی، حالت انگشتان درمان می‌شود. بااین‌حال، به تعویق انداختن درمان می‌تواند موجب تغییر حالت انگشتان مجاور انگشت آسیب‌دیده نیز شود، زیرا که آن‌ها را تحت‌فشار قرار می‌دهد. بنابراین بهتر است به‌محض تشخیص بیماری، فرایندهای درمانی را آغاز نمایید.