پیچ خوردن یا رگ به رگ شدن مفصل مچ پا از جمله شایعترین آسیب های اندام تحتانی است. مفصل مچ پا بیش از هر مفصل دیگر بدن پیچ میخورد و این پیچ خوردگی بیشتر در جوانان و افراد میانسال دیده میشود. این ضایعه معمولاً در حین ورزش اتفاق میافتد گرچه گاهی در حین راه رفتن روی زمین های ناهموار هم ایجاد میشود.
آناتومی مچ پا
ضایعه عمده در پیچ خوردگی مچ پا آسیب لیگامان یا رباط های اطراف مفصل مچ پا است. این لیگامان ها در دو طرف مفصل قرار داشته و مفصل را محکم و سرجای خود نگه میدارند. لیگامان های مچ پا اجازه میدهند تا استخوان های دو طرف مفصل فقط در جهت های خاصی حرکت کنند و مانع از حرکت و جابجایی استخوان ها در جهات دیگر میشود.
لیگامان ها یا رباط ها بافتهای محکم ولی قابل انعطافی هستند که در موقع حرکت مفصل در جهات خاصی کش میایند و با برگشت وضعیت مفصل به حالت اولیه دوباره به طول اول خود برمیگردند. وقتی که استخوان های دو طرف مفصل در جهاتی که اجازه حرکت ندارند بیش از حد جابجا شوند ممکن است لیگامان ها تحمل نیروهای وارده را نداشته و پاره شوند. مکانیسم اصلی پیچ خوردن یا رگ به رگ شدن مچ پا هم همین است.
مهمترین رباط های مچ پا در قسمت داخلی و خارجی آن قرار دارند. آسیب رباط خارجی مچ پا بر اثر انحراف شدید مچ پا به سمت داخل بوجود میاید. این آسیب بسیار شایع تر از آسیب رباط داخلی مچ پا است که بر اثر منحرف شدن و چرخش پا به سمت خارج ایجاد میشود.
برحسب شدت آسیب لیگامان ها، رگ به رگ شدن مچ پا را به سه درجه تقسیم میکنند.
- کشیده شدن خفیف لیگامان
- پاره شدن نسبی فیبر های لیگامان
- پارگی کامل لیگامان
تشخیص پیچ خوردگی مچ پا چگونه است
علائم پیچ خوردگی مچ پا شامل درد و تورم در قسمت خارجی مچ پا است. ممکن است کبودی و خونمردگی هم در این ناحیه دیده شود. حرکت دادن مچ پا بخصوص حرکان چرخشی مچ، چه به توسط خود بیمار و چه به توسط پزشک دردناک است.
چون این علائم ممکن است به علت شکستگی مچ پا هم بوجود آید پزشک معالج از مچ پای بیمار رادیوگرافی ساده به عمل آورده و از اینکه شکستگی در ناحیه وجود ندارد مطمئن میشود. پارگی های شدید لیگامان های مچ پا ممکن است همراه با آسیب غضروف مفصلی سطح بالایی استخوان تالوس باشد به همین علت گاهی اوقات پزشک ارتوپد برای بررسی بیشتر سطح مفصلی استخوان تالوس از ام آر آی استفاده میکند.
پارگی رباط های قسمت خارجی مچ پا میتواند در یک یا چند تای آنها ایجاد شود
رگ به رگ شدن مچ پا با مکانیسم کشش رباط ها در بچه ها نادر است. بروز علائم شبیه رگ به رگ شدن مچ پا در بچه ها اغلب به علت آسیب صفحات رشد پایین درشت نی و نازک نی است. آسیب این صفحات رشد ممکن است در رادیوگرافی ساده مچ پا بصورت شکستگی صفحه رشد دیده شود. با این حال در اکثر اوقات آسیب صفحات رشد انتهای پایینی درشت نی و نازک نی آثاری در رادیوگرافی مچ پا از خود نشان نمیدهند.